2016-09-18 Einde theezakje experiment.

Weer     : Zonnig Wind NNO 3 bft.
Duikers : Marco, Dean, Walther, Axel 
Doel     : Metingen, mosselen op bodem bekijken, TBI stations ophalen, Rietbladeren verzamelen.
Duur    :  85 minuten
Lucht temp  : 20 Celsius
Water temp :  9 Celsius minimum.
Fauna    : snoek, karper, paling, baars.
Flora :   Voornamelijk nog waterpest.

Thermocline: Op 9 meter
Vislood: 6 gram 

Zichtmetingen 
·  Dutchi op 3 mtr =   3,0 meter.
·  Secchi op 3 mtr =  4,0 meter.
·  Dutchi op 6 mtr =   5,0 meter.

Zie alle foto’s van deze duik.

Opmerkingen:

Netlake 
Naast vele andere duikgroepen verzamelen wij data voor Netlake Citizen Science. Samen met het NIOO Nederlands Instituut voor Ecologie zijn betaalbare en laagdrempelige experimenten ontwikkeld die volgens vastgestelde protocollen en materialen moeten worden uitgevoerd.
Door die protocollen zijn de gegevens goed te gebruiken door wetenschappers.
Wil je meer weten over dit ontzettende leuke project of er zelf aan deelnemen?
Ga dan naar: https://nioo.knaw.nl/en/Netlake-Citizen-Science


– Het TBI (Tea Bag Index) experiment is echter ontwikkeld door het team van www.teatime4science.org door theezakjes in de grond te plaatsen voor 90 dagen. Dat is trouwens ook ontzettend leuk voor scholen. 
Wij moeten de zakjes onder water plaatsen met een temperatuur logger erbij.
Met een weegschaal die tiende grammen aankan, meten we het gewicht van een zakje rooibos en groene thee vóórdat ze het water in gaan en na 90 dagen doen we dat weer.
Het verlies in gewicht zegt wat over de afbraak van organisch materiaal in water. Met de afbraak komen er onder andere voedingstoffen en CO2 vrij. Een plas of meer kan ook CO2 binden of bufferen, maar ook uitstoten. Dit experiment is een middel om daar inzicht in te krijgen.

– Rietblad breedte meten.
De breedte van het derde blad vanaf de top van een rietstengel en zo neem je 10 monsters. Hoe breder het blad, hoe meer voedingsstoffen er mogelijk zijn opgenomen. 

Walther plukt rietbladeren

– Microplastics
Dit is een hot topic omdat je het overal in het nieuws terug ziet, maar komt het eigenlijk ook in zoet water voor?
Om daar achter te komen, moet je met een 60 dernier panty een sleepje trekken van 50 meter langs het water oppervlak. Die panty droog je dan weer en stuur je op naar het NIOO.

Microplastics opvangkous

– Secchi diepte
Het meten van doorzicht of transparantie in de Bosplas doen we al een tijd op het horizontale vlak op verschillende dieptes, maar biologen zijn vooral geïnteresseerd in het verticaal doorzicht. Hoe ver dringt daglicht door in de waterkolom, zodat waterplanten er nog kunnen leven. Omdat het restaurant op zondag gesloten is moest ik een alternatief vinden om een verticale meting te doen. Nu doe ik dat door mij zelf aan de railing op te trekken, zodat de spiegelingen van het water minimaal zijn en dat gaat ook prima.

Secchi disk meting

– Waterkleur
De kleur van water zegt wat over het hoeveelheid voedingsstoffen in het water.
Blauw water bevat weinig voedingsstoffen, groen water ligt in het midden en bruin water zit vol met voedingsstoffen. De Haarlemmermeerse bosplas zit rond de 11 op de schaal 
van 1 t/m 22.
Een sloot zit vaak hoger rond de 18, maar ook de Zegerplas is een 18.

– Veel taken.
Het is dan eindelijk zo ver en eigenlijk een week te laat, maar ja het kon even niet anders.
Vandaag moeten we een hoop doen. Blauwalg waarschuwing is nog steeds van kracht bij het Zuidstrand, maar het water is aan de noordzijde helder en vrij van blauwalg vlokjes.
De daglicht periode wordt ook met de dag korter en dat is van invloed op de blauwalgen, die juist daglicht nodig hebben.

We bespreken het plan van aanpak en verdelen de taken.

– Meetpunten
We hebben zes van de zeven stations en De SETL platen gefotografeerd.
Dean en Walther hebben de zichtmetingen gedaan op station mp1 / mp2 / mp3

– Bodem bekijken op 12-14 meter en mosselgroei in beeld brengen
De blauwalg periode heeft wel zijn sporen nagelaten op de bodem.
Er ligt een dikke stoffige grijze deken.
De purperbacteriën die wij op 4 september zagen zijn weg. Sommige mosselen zijn overdekt met sediment, terwijl andere net aan wel bloot liggen.
Het is dus een wisselend beeld wat ook per diepte wat verschild.
Terwijl de ene mossel helemaal open is alsof ie gekookt is, vind ik een andere met de sifon helemaal uitgestrekt en zo heb je dus ook veldjes met dode mosselen en velden met levende mosselen die tevens vol met jonge mosselen zit.

Stoffige deklaag

Mosselen die die vrij liggen.

Quaggamosselen met uitgestoken sifons

Op 4 september was het op 4 meter op diepte al enorm donker, maar nu dringt het daglicht veel dieper door en dat zie je terug in het verticale doorzicht. 1,20 meter op 4 september ten opzichte van 4,30 meter nu.
Een monstertje van die grijze massa onder de microscoop laat slechts ragfijne naaldjes van bacteriën zien.

Bacterie filament

Op zoek naar station MP4
Nadat we over de bodem hebben rond gekeken gaan we ondieper en daar voel je op circa 7 meter diepte de sprong laag. Precies boven erboven zitten een laag met met zeer actieve watervlooien en roeipootkreeftjes. Omdat we toch lekker op weg zijn kunnen we net zo goed station MP4 meenemen, maar omdat het zicht bijzonder wisselt van redelijk tot intens slecht, wordt het een hele opgave. Daarnaast verdwijnt het kwadrant MP4 steeds weer onder bladeren en sediment. Gelukkig staat er een stok in. Uiteindelijk vind ik ‘m en voel met mijn hand in de modder naar het frame en ja hoor. het is ‘m!

Zwemmende langs de rietkraag komen we suffe palingen en een snoek tegen. Palingen hebben vaker een slijmerige stoflaag op de huid liggen, maar dat had ik bij een snoek nog niet eerder gezien. Het lijkt erop alsof vissen en tweekleppigen het toch even moeilijk hebben gehad. 

Onderweg komen we ook veel lege korfmosselschalen tegen.

Snoek met een stoflaagje

Lege korfmossel schalen

Rietblad meting.
We komen langs de verste rietkraag boven water. Ik start met het verzamelen van 10 rietbladeren. Dat moet telkens het derde rietblad onder de top zijn. De ene is breder dan de ander, maar ik probeer om de zoveel stappen een blad te plukken.

Walther zal zo de andere rietkragen meenemen.

Theezak stations uitgraven.
Er is één visje die het erg moeilijk heeft gehad en daarvoor moeten we het station ontwerp voortaan visvriendelijker maken. Een baarsje heeft zich namelijk vast gezwommen in het kippengaas. Dit kan natuurlijk niet. 

Sorry

Theezak station

We graven de stations uit de bodem en nemen ze zwemmend mee. We vinden nog een hengeltopje en zwemmen langs twee stations en een fotopunt die we gelijk ook meenemen.
Zo dan is het nog niet klaar, maar ik heb wel trek gekregen in een bak koffie.

Terwijl Walther nog twee rietkragen gaat plukken, toog ik het water in met de Secchi schijf en waterkleurmeter. 
De theezakjes druppelen uit, het zonnetje schijnt, de plas ligt er weer mooi bij en herstelt weer, bakkie koffie, eigen gemaakte flapjack en een super geolied team…wat kan een mens zich nog meer wensen.

Film opnamen 
Marco wil nog graag wat opnames maken waarbij ik vertel over de de theezakjes in het Engels. Godsamme da’s waar ook en zeker niet mijn favoriete onderdeel, want mijn “voor de camera modus” hapert te vaak.
We zoeken een geschikte plek. Marco zegt nog; ‘Duidelijk en hard praten’ oké?
Uhm ja nou daar gaat ie.
Welcome to Blablabla blêh murmelmurmel. Nou ja het moet een paar keer over als ineens bij V&M keiharde Griekse muziek wordt gedraaid. Het moment is weg en het opgenomen materiaal is wat je noemt, zonde van je schijfruimte.

Het meten van 36 zakjes
Eenmaal thuis begint het systematisch los knippen van de theezakjes, want niet elk label is meer 100% leesbaar. Daarna moeten ze gespoeld en gedroogd worden.
Na een week drogen heb ik de zakjes nog voor zover mogelijk stofvrij getikt. De zakjes die onder het sediment zaten, zaten nog vol met fijne zandresten. Daarna heb ik alles gewogen en genoteerd in de lijst. Er waren twee zakjes verdwenen.

Drogen

Theezakje met infiltranten

Toen bleek wel dat er toch wat levensvormen waren die zich in een ei of larvaal stadium in het theezakje hebben weten te werken.
Dat waren vlokreeften, Dreissena mosselen en slakjes.
Die hebben zich waarschijnlijk heerlijk volgegeten onder bescherming van het zakje, maar eenmaal gegroeid, komen ze er niet meer uit.

Groene thee

Rooibos thee

Slakken, mosselen en vlokreeften.

Toen alles gemeten was heb ik een gemiddeld gewichtsverlies berekend. Je zou zeggen dat rooibos thee minder verteerd dan groene thee. Dat klopt ook, Het scheelt 0,4 gram en of dat veel is of weinig kan ik niet beoordelen.
Gemeten is het bruto gewicht inclusief zakje.
Het zakje zelf weegt circa 0,16 gram.

18 zakjes Rooibos thee gemiddelden
Startgewicht 2,0 gram
Eindgewicht 0,9 gram
Verschil 1,1 gram.

18 zakjes Groene thee gemiddelden
Startgewicht 1,87 gram
Eindgewicht 0,3 gram
Verschil 1,5 gram. 

Hoe deze getallen zich gaan vertalen naar afbraak en CO2 productie horen we hoop ik later van het NIOO alsmede de uitslagen van de andere proeven die we uitgevoerd hebben.
Dit spreadsheet bevat alle resultaten die wij de afgelopen tijd voor Netlake hebben verzameld.