2020-05-10+11+14 Fonteinkruid op 9 mtr diepte! – Project Baseline Haarlemmermeer

Weer	Licht bewolkt, Wind NNO 4 bft
Duikers	10 Mei = Manuel, Berend, Dick, Jeroen en Freek 11 Mei = Robin en Axel 14 Mei = Jeroen en Axel
Doel	Temperatuurprofiel, watermonsters 5 + 14 mtr oppervlak, planktontrek, Verticale zichtmeting, waterkleur, waterniveau
Duur	90 min, 90 min, 70 min
Temp lucht	8
Temp water oppervlak	17
Temp water minimum	7
Fauna	Dode karper op 17 mtr, Meerval + jonge meerval 50cm
Flora	9 mtr Stomp fonteinkruid (P. obtusifolius) 7 mtr en ondieper Tenger fonteinkruid (P. pusillus) Soms een Gekroesd fonteinkruid (P. crispus)
Plankton	Roeipootkreeftjes met eitjes, Synchaete?, Keratella met eitjes, mossellarven, Ceratium, Closterium, Nauplius larven, Asterionella, Sphaerocystis, Ulothrix, Ontlasting van watervlooien, want die watervlooien zijn relatief best groot.
Spronglaag	6 mtr + 8 mtr

Gemeten op diepte (mtr)	Secchi zicht horizontaal (mtr)	Temp (C)	Secchi zicht verticaal (mtr)
0	—	17	3,65
3	2,2	16	—
6	4,1	11	—
9	6,5	8	—
12	5,9	7

Forel-Ule waterkleur
Omstandigheden = Onbewolkt
Tijdstip meting = 21:00
Schaal strip = 14

Diepte in mtr	Fosfaat Mg/L	EC mS/cm	PH
14	0,81	932	7,71
5	0,49	918	8,29
0,4 oever	4,98	867	8,56
0,4 openwater	0,47	996	8,60

CHEMISCHE WAARDEN (Metingen 0,4 mtr Oever uitgevoerd door Onderwaterfauna.nl)

Omdat het zo kort op elkaar is en de metingen over meerder duiken zijn uitgevoerd in vijf dagen tijd, is dit allemaal in dit blog vermeld. Het volgende hedendaagse stopzinnetje ga ik slechts één keer schrijven. “Maar wel met 1,5 meter afstand!” . Dus alles wat we doen is?… juist ja.
Wat ik wel blijf herhalen is hoe leuk duiken en microscopisch leven is!

Zondag 10 Mei
In het kader van training gingen Manuel, Berend, Dick, Jeroen en Freek te water en een leuke trim oefening is een temperatuurprofiel maken met spronglagen. Elke meter stoppen, wachten temperatuur noteren en weer een meter stijgen. (Geen 1,5 meter dus) .
Manuel stuurde mij deze resultaten en dank daarvoor!

Maandag 11 Mei
Robin en ik hebben ’s avonds met elkaar afgesproken om een duik te maken. Het is heerlijk weer en we hebben er heel veel zin in. We gaan maar eens de put in om te kijken hoe het er daar uitziet. Eerst even foto’s maken van de meetpunt 1 en dat valt niet mee met het slechte zicht. Ik neem een watermonster op 5 meter en we dalen verder af. Op 6 meter krijg je even een thermische klap op het gezicht. Zo hé, die voel je wel, maar dan is het zicht wel even een stuk beter. Foto’s van meetpunt 2 en 3 staan een stuk helderder op de foto. Op 12 meter en dieper wordt het al weer wat mistig. Watermonstertje op 14 meter genomen en de witte bacteriën (beggiatoa sp) winnen weer terrein op de bodem. Al dat organische zweefvuil wat neerslaat wordt afgebroken en dat is bijvoorbeeld ook ontlasting van vissen, watervlooien en roeipootkreeften. Beggiatoa is onder de microscoop te zien als lange doorzichtige draden met donkere puntjes erin, die door het beeld heen glijden! Bewegen ze? Jep, bacteriën zitten niet stil. Nadat we eerst naar rechts zijn gezwommen, steken we over richting de rechter steiger op het landtongetje. De bodemkleur varieert van geelbruin, naar donkergrijs en duiken dan verder de diepte in waar we heen en weer kruisend zwemmen om te zien of er iemand thuis is.
Het lijkt een kansloze actie vanwege de mistige omstandigheden. Een grote dode grauwegrijze karper ligt op de bodem op een meter of 16. Als we dan uiteindelijk de warmte weer willen opzoeken, zie ik links van mij een heftig bewegende lamp. Ja hoor het wittige onderlipje zie ik nu ook. Het ziet er volgevreten uit in iedere geval en zwemt rustig weg. We volgen hem even en laten het daarna met rust.

Groene weelde
Dan komen we op 9,5 meter en wat zie ik daar? Hele kleine groene sprietjes en nog een groot veld ook. Helaas heb ik op dat moment geen monsterpotjes bij me, maar ik maak er foto’s van.
Dus als er zo diep, gewortelde plantjes groeien, dan is fotosynthese mogelijk (geweest) op deze diepte.
Vanaf een meter of 7-8 staan er wat hogere plantjes. Hier moet ik dus naar terug want ik moet gewoon weten wat er zo diep groeit.

Sponzen.
Robin en ik zwemmen vanaf het veldje met fonteinkruiden door via Meetpunt 4 naar de Sail. De sponzen groeien daar als een gek! Grote rozetten met opstaande randen groeien over elkaar heen. Zelfs de gashendel is helemaal omgeven met zoetwaterspons.
Ook de uitstroomopeningen waar het gefilterde water naar buiten stroomt zijn goed te zien.

Na de Sail gaan we richting de kant waar wij grote wolken met jonge aasgarnalen zien. Het krioelt om je heen en is gewoon heel gaaf om te zien. Het is dan wel geen “Sardine run” maar ik zie het als een ienie-mini variant ervan. Met het licht van je duiklamp kun je ze een beetje sturen. Nou het wordt maar eens tijd om ermee te stoppen en al struinend langs de blokken komen we een nieuwe gast tegen. Zou het dezelfde zijn als diegene die eerst in het autowrak aan de kant van Papa’s Beach House lag?
Na deze duik doe ik vlug nog even een trek met het planktonnet.
Dit was echt weer een heerlijke duik Robin!

Op 14 mei keren Jeroen en ik terug om monsters te halen. Jeroen wil nog even een oefening doen om in het groen een valve drill te doen. Dat is helemaal prima. Eerst dalen we af naar de Sail. Daar haal ik wat bruine aangroei van het dek af. Vanaf daar steken een stuk af vanaf de Sail en komen bij de grote blokken klei uit. Oke, hier ligt afval en Jeroen trekt resoluut een net tevoorschijn en stopt het erin. Kanonne wat ligt er weer veel troep en al ruimend komen we bij de plek aan waar de plantjes groeien. Zak zit al aardig vol met rotzooi. Even goed kijken waar het veld begint en Aha! daar zijn de eerste sprietjes al op 9,5 meter. Ik vul potjes met de plantjes van 9 meter en van 7 meter diepte. Heel voorzichtig haal ik ze uit de modder. Het is altijd even gemorrel met zo’n potje want wat je erin stopt, gaat er met dezelfde noodgang weer uit als je te snel je vinger in of uit het potje haalt. Klinkt eigenlijk wel ranzig zo, maar ja het is voor de burgerwetenschap hè.
Je kunt ook het plantje heel makkelijk kapot trekken en dat zou zonde zijn. Als ik de potjes vol heb, haal ik het meetlint te voorschijn van 30 meter. Die kan ik helemaal afrollen en nog is het einde van het veld niet in zicht. We zitten dan 40 minuten in de duik en als we nog een oefening willen doen, kunnen we maar beter dwarsover richting de kant zwemmen. Van de bodem op een meter of 12 schraap ik nog een beetje van de toplaag af.
Onderweg vraag ik Jeroen of hij het drilletje wil doen en hij geeft aan dat ie een zwaar net heeft. Dan geef je die toch aan mij? “Nee, naar de kant ajb” Oke, naar de kant en nog even kijken of de gast nog thuis is, maar die kunnen we niet vinden. We gaan het water uit met de gevulde potjes. Terwijl Jeroen een sanitaire stop maakt, meet ik nog even het waterpeil en water kleur. Een heerlijk kopje koffie en een koekie na, stertkt de mens weer.
Dit was een lekkere duik met een specifiek doel.
Afval
We hebben een flinke bak afval opgehaald. Er zit een hele oude frisdrankfles met halve inhoud bij met ronde kuiltjes in het glas. Dat is toch Sprite? Ik draai de dop eraf en de inhoud sist nog! Ik giet de inhoud op het asfalt. Mijn hemel wat een zware weeë stank die blijft hangen als een zwaar verstikkend gas. Jeroen en zijn vriendin walgen ervan. Tijd om te gaan en op weg naar huis blijft het gewoon in mijn auto hangen. na het openen van de ramen, verdwijnt het eindelijk. Wijze les….draai nooit flessen open die mogelijk al tientallen jaren hebben gelegen.

Eenmaal thuis ga ik snel de inhoud van de potjes bekijken.
Verschil
Ik dacht eerst dat de ondiepere plantjes een meer uitgegroeide versie was van die op 9 meter. Een plant kan zich aanpassen aan de plaatselijke omstandigheden en kan zo verschillende verschijningsvormen hebben. Een plantje kan in warmere omstandigheden hoger groeien dan in koude omstandigheden, maar dat hangt bijvoorbeeld ook af van hoeveelheid licht, beschikbare voedingsstoffen, bodemstructuur en type, stroming, diepte en vast nog een aantal zaken die invloed hebben op groei. Onder de microscoop blijkt dat de plantjes van 9 meter verschillen van die van 7 meter diepte. Het meest zichtbare verschil is goed te zien in de bladpunten.
Ik heb een expert mogen raadplegen die aan de hand van de foto’s die ik had opgestuurd een determinatie heeft kunnen doen, maar een 100% garantie is er niet.
Stomp fonteinkruid is in Nederland zeldzaam en dat het dan op 9 meter groeit is helemaal bizar.
Potamogeton pusillus ( Tenger fonteinkruid) van 7 meter diepte.
Potamogeton obtusifolius ( Stomp fonteinkruid) van 9 meter diepte.

Op de ondiepere plantjes zitten ook nog verstekelingen. Een Stylaria….een wat? een soort wormpje met haartjes en een hele lange snuit. Een vreemd schepseltje wat met het blote oog zichtbaar is. Ook zitten er gelei-achtige bolletjes met eitjes aan de blaadjes. Ik vermoed dat dit slak-eitjes zijn.

Bruine aangroei van het dek van de Sail.
Een bruin kiezelwier genaamd Melosira varians. Het lijkt in het potje maar een plukje bruine algjes, maar ze zijn onder de microscoop gewoon mooi. Ook Melosira heeft verschillende gedaantes en ik zie een wat opgeblazen cel. Het blijkt bij navraag de vorming van een Auxospore te zijn. Dat hoort bij de voortplanting van kiezelwieren. Ik wil het nog even goed nalezen, maar het is een academisch artikel en vrijwel elk woord moet ik opzoeken.

Sediment monster 12 meter
Wat zit er nou in die bruine modder, die soms het zicht ontneemt? Vooral interessante kiezelwieren / diatomeeën en andere restanten, wat van boven naar beneden zakt. Het zijn gewoon juweeltjes om te zien.
Bijvoorbeeld: Campylodiscus, Amphora, Cyclotella.
Het grote raadsel zit ‘m in Triceratium met z’n honingraatstructuur en ragfijne tandjes langs de rand. Dit is nu de tweede keer dat ik deze vind. Vorige keer met planktonnet op een meter diepte, echter zit deze in de toplaag van het sediment. Het zou alleen in zoutwater voorkomen. Komt het dan toch via kwelwater omhoog? We zitten in de Haarlemmermeer op zeeklei, dus zou het kunnen dat door het kwelwater, de oude kiezelwieren uitspoelen in de sedimentlaag? Deze kiezelwieren kunnen heel makkelijk fossielen zijn van ik weet niet hoe oud.

We hebben in drie duiken met zijn allen veel data verzameld en in dat opzicht was het een zeer enerverend duikweekje.
Allemaal dank voor jullie bijdrage!